Dansen

Stereotypering

Vroeger had ik vaak de neiging mezelf sterk te identificeren met dat wat ik deed. Ik ben een creatief persoon, dacht ik dan, geen sporter. Ik was dat jongetje dat als laatste gekozen werd tijdens gymles. Meisjes werden soms eerder gekozen om het voetbalteam te versterken. Ik spendeerde mijn tijd liever aan het tekenen van stripfiguren, het schilderen van landschappen, pianospelen en het beleven van allerlei avonturen in mijn rijke fantasiewereld. Daar kon ik immers alles: vliegen, onzichtbaar worden, tijdreizen, alles.

Toch ben ik in mijn tienerjaren aan sport gaan doen. Op een blauwe maandag nam ik tennislessen. En enkele jaren heb ik verschillende vechtsporten beoefend. In die tijd heb ik mijn creatieve bezigheden (tekenen, pianospelen) tijdelijk aan de wilgen gehangen. Het sterk identificeren met wat ik deed, leek er voor te zorgen dat ik niet twee dingen kon doen die zo sterk van elkaar verschilde als kunst en sport. Mensen die van sport hielden, waren in mijn ogen namelijk heel anders dan creatievelingen.

Achteraf realiseer ik me echter hoe ik mezelf, en de wereld om me heen, toen stereotypeerde. En welke invloed dat had op hoe ik mezelf zag en wat ik deed. Sport en kunst Maar hoe verschillend zijn kunst en sport eigenlijk? Die vraag stelde ik mezelf toen ik in gesprek was met een danseres. Want wat is dansen nu eigenlijk: een sport of een kunst?

Bij kunst denk ik aan het uiten van gevoelens, maar ook aan het brengen van een boodschap. Bij sport denk ik eerder aan het wedstrijdelement en de fysieke inspanning.

Ooit heb ik aikido beoefend, wat ik zelf een vechtsport noemde (dat klonk immers ruig als 14-jarige jongen), totdat mijn leraar me verbeterde en zei dat het een krijgskunst is. In aikido worden geen wedstrijden gehouden, wat bij kickboksen en karate wel het geval is. Is dat wat maakt dat het woord kunst hier beter op zijn plek is dan het woord sport? Vechtsporten worden soms gezien als vormen van dans. Iets waar ik me wel in kan vinden. In aikido zitten bijvoorbeeld best veel dans-achtige bewegingen. En ook het voetenwerk van een bokser heeft soms iets weg van een dans.

Het fysieke aspect is niet in elke sport aanwezig, kijk maar naar schaken. Het lijkt dan toch vooral de competitie te zijn wat iets een sport maakt. Nu zijn er ook sporten waarbij je niet direct een tegenstander hebt, zoals bij bergbeklimmen. Toch lijkt elke bergbeklimmer de hoogste berg te willen beklimmen in een zo kort mogelijke tijd. Wat eigenlijk ook een vorm van competitie is.

Op Wikipedia wordt – naast competitie, plezier en fysieke of mentale activiteit – nog een belangrijk element van sport genoemd: de regels. Het spel winnen volgens de regels is het primaire doel.

Bij kunst lijkt dat juist andersom te zijn. Het is dan ook Pablo Picasso die ooit zei: ‘Learn te rules like a pro, so you can break them like an artist. Filosoof Lev Tolstoj stelde dat kunst een manier is om mensen te verbinden, door middel van gedeelde gevoelens. Volgens Kant kan kunst de mentale beoefening van sociale communicatie bevorderen.

Mannelijk en vrouwelijk

Wanneer je kijkt naar competitie dan wordt dat vooral gezien als een eigenschap van het mannelijke. Verbinding en communicatie wordt toegeschreven aan het vrouwelijke. Of dansen een sport of een kunst is, lijkt dus ook een kwestie te zijn van perspectief: vrouwelijk of mannelijk; communiceren en verbinden, of de overwinning behalen.

Yin en yang Of je nu kijkt naar de schilderkunst, muziek, dans, literatuur of naar voetbal, boksen en tennis.

In alles is zowel het vrouwelijke als het mannelijke aanwezig.

Binnen de wereld van kunst (en amusement) komt veel competitie voor. Denk bijvoorbeeld aan zang- en danswedstrijden en de vele film-, muziek- en literatuurprijzen die uitgereikt worden. Zelfs in de wereld van de schilderkunst worden er wedstrijden georganiseerd. Aan de andere kant zorgt sport voor verbinding. Er wordt dan ook wel gesproken over verbroedering.

Sport en kunst lijken dus eigenlijk heel dicht bij elkaar te liggen. Ze hebben allebei elementen van elkaar in zich. Als yin en yang.

Voorbij de labels

Persoonlijk denk ik dat het juist ook belangrijk is om voorbij de labels te kunnen kijken. Of je iets nu kunst noemt of sport, uiteindelijk gaat het om dat ene moment.

Dat moment dat je de lijn of letter op papier zet, die ene belangrijke noot zingt of met je voet de bal raakt die je in het doel mikt. Dat moment dat alles samen lijkt te vallen. Dat moment dat je het kind in jezelf terugvindt dat helemaal opgaat in het spel en de wereld om zich heen even vergeet. En of hij nu een potje voetbal speelt of rustig zit te tekenen, hij ervaart eenheid. Net als twee mensen, die als één geheel bewegen en samen de dans laten verschijnen. En die zowel het mannelijke als het vrouwelijke belichamen en tot uiting brengen.